AI en BIM: krachtige combi met grensverleggende mogelijkheden 

Van je smartphone ontgrendelen met face-ID tot gepersonaliseerde aanbevelingen op YouTube. Stiekem gebruik je Kunstmatige Intelligentie (AI) al best regelmatig in je dagelijks leven. En als we de verhalen mogen geloven, staan er wereldwijd grootse ontwikkelingen met AI op stapel in sectoren als de transportsector, zorg en landbouw. De architectuur vormt daar geen uitzondering op. Gecombineerd met BIM kan AI in architectuur als een creatieve partner functioneren door ontwerpvoorstellen te genereren die inspireren tot innovatieve oplossingen. De kracht van AI zit ‘m daarbij niet in de overname van taken, maar in de versterking van wat professionals al doen.

AI in architectuur

(BIM) biedt talrijke mogelijkheden. Met BIM centraliseer je projectgegevens in één model, waardoor je ontwerpprocessen optimaliseert, de samenwerking tussen projectpartners verbetert en de efficiëntie van je projecten maximaliseert. Stel je nu voor dat je AI toevoegt aan deze mix. Een technologie die van deze informatie leert, resultaten voorspelt, taken automatiseert en ontwerpinzichten biedt waar je als architect wellicht zelf niet aan had gedacht. AI-geïntegreerde BIM dus… Dan leidt dit tot nóg uitgebreidere mogelijkheden die architecten écht helpen slimmer en efficiënter te ontwerpen. Denk bijvoorbeeld aan een functie die diverse plattegronden produceert vanuit het Programma van Eisen (PvE), of een tool die op basis van enkele aanwijzingen een aantal ontwerpvarianten creëert.

Automatisering architectuur

De introductie van BIM bracht en brengt een grote transformatie teweeg in de aanpak van bouwprojecten, waardoor we meer ruimte krijgen ons te richten op het eigenlijke ontwerpen van gebouwen. Toch slokken handmatige, repetitieve taken, zoals ontwerpvariaties genereren, parameters aanpassen, modellen updaten en clash-detecties uitvoeren, een aanzienlijk deel van onze tijd op. Wat nu als AI deze processen automatiseert en hierdoor menselijke fouten vermindert? AI-tools zouden bijvoorbeeld automatisch inconsistenties in een BIM-model kunnen opsporen en alternatieven voorstellen. De ontwikkelingen op het gebied van automatisering in architectuur, zijn volop in beweging. Hierdoor komt er voor architecten meer tijd vrij voor het verfijnen van ontwerpen en bedenken van creatieve, innovatieve oplossingen.

Extra ontwerpinzichten door AI

Wanneer kunstmatige intelligentie (AI) geïntegreerd wordt in BIM-tools, kunnen ruwe projectgegevens in een vroeg ontwerpstadium worden omgezet in bruikbare inzichten. Een voorbeeld hiervan is een ontwerpaanpassing die natuurlijke lichtinval optimaliseert en energieverbruik vermindert naar aanleiding van een AI-analyse op basis van zonlichtpatronen en energiegebruik. Een ander voorbeeld is een prognose over de invloed van bepaalde ontwerpbeslissingen op de bouwkosten en -tijden. De mogelijkheid om beslissingen te baseren op voorspellende analyses leidt tot ontwerpen die niet alleen functioneel, maar ook geoptimaliseerd zijn voor prestaties.

AI, BIM en duurzaamheid

De verwachtingen zijn dat AI straks, naast automatisering, uitgebreide voordelen voor de bouw biedt om bouwprocessen te hervormen, slimmer en duurzamer te maken. Zo kunnen AI-tools die in BIM-systemen zijn geïntegreerd, kosten zeer nauwkeurig voorspellen en energiezuinige materialen of bouwmethoden aanbevelen. Verder kunnen gebouwprestaties worden gesimuleerd, zodat de architect de milieu-impact van bepaalde aanpassingen kan testen. En tot slot kan AI helpen bij het identificeren van duurzame mogelijkheden om hernieuwbare energieoplossingen te integreren of bestaande materialen te hergebruiken. Op die manier kunnen architecten idealiter binnen budget blijven én zorgen dat projecten duurzaamheidsdoelen behalen zonder afbreuk te doen aan de ontwerpkwaliteit.

Tekst gaat verder onder de afbeelding.

BIM-clashdetectie en AI

Ook BIM-clashdetectie aangevuld met AI vormt een sterk team. Terwijl traditionele clashdetectie conflicten markeert, gaat AI een stap verder door patronen te herkennen, potentiële problemen vooraf te voorspellen en ontwerpsuggesties te doen om clashes te voorkomen. Op die manier ontstaan straks minder fouten tijdens de bouw en verloopt de uitvoering van projecten soepeler.

Slimmer samenwerken dankzij AI en BIM 

Door mogelijke knelpunten in workflows te identificeren en een naadloze communicatie tussen teams te waarborgen, kan AI ook de samenwerkingsmogelijkheden van BIM bevorderen. Waren partnerschappen nu al sterk tussen architecten, ingenieurs en aannemers? Onder invloed van AI worden die relaties en contacten nog krachtiger. Bovendien zullen projectresultaten verbeteren en fouten verminderen. 

AI in architectuur: waar staan we op dit moment?

AI doet langzaam maar zeker zijn intrede in de architectuur en in applicaties en software voor de bouw. Onlangs nog lanceerde STRUCK de eerste Europese AI assistent voor bouw wet- en regelgeving. Een tool die bestemmingsplannen, welstandnota’s en bouwvoorschriften analyseert voor elk adres en architecten vlot inzicht biedt in bijvoorbeeld maximaal toegestane bouwhoogten, bedekkingen en meer.  

Ook in Archicad krijgt AI meerdere toepassingen. Zo genereer je met de in Archicad geïntegreerde AI Visualizer al vroeg in het ontwerpproces renders op basis van je ontwerp aan de hand van sturende aanwijzingen (prompts) binnen Archicad. Hiermee kun je als architect op eenvoudige wijze stijlimpressies presenteren en evalueren, zonder deze te hoeven modelleren. 

AI-technologieën in Archicad

De ontwikkelaar van Archicad, Graphisoft, gaat enthousiast verder met de ontwikkeling van nieuwe AI-technologieën. Als onderdeel hiervan zal in het najaar van 2025 een nieuwe AI-Assistent beschikbaar komen in Archicad en de 3D presentatietool BIMx. Dit is een geïntegreerde AI-chatbot die productkennis, branche-inzichten, BIM-modelquery’s en AI Visualizer-integratie bevat. Gebruikers kunnen projecten ontwerpen en verfijnen via een gestroomlijnde chatinterface.

BIM en AI: inspirerende ontwikkelingen

Naarmate AI zich ontwikkelt, is zij niet langer alleen een assistent, maar ontplooit ze zicht tot een daadwerkelijke compagnon in het ontwerpproces. Door data om te zetten in bruikbare intelligentie stelt AI architecten in staat zich te richten op wat echt belangrijk is: het ontwerpen van ruimtes die inspireren, innoveren en een positieve bijdrage leveren aan de gebouwde omgeving. AI gecombineerd met BIM kan architecten ongekende mogelijkheden bieden om workflows te heroverwegen, efficiëntie te verbeteren en hun creatieve potentieel te vergroten. Kortom: spannende, inspirerende ontwikkelingen die de bouwbranche transformeren. Een toekomst om naar uit te zien.