NOAHH: Archicad biedt controle en ongekende creatieve vrijheid

Het nieuwe, moderne Theater aan de Parade in Den Bosch valt op tussen de klassieke, historische panden aan het plein. Het oorspronkelijke gebouw dateert uit 1828, toen de Sociëteit Casino zich er vestigde. In 1976 opende er het theater zijn deuren dat, bijna 45 jaar later, dringend aan vernieuwing toe was. Architectenbureau NOAHH ontwierp het project binnen het strakke korset van de omliggende bebouwing. “Het was uitdagend”, vertellen BIM Manager Bawar Tanay en technical designer Geert Mol in dit interview. Maar juist die uitdaging leidde tot verrassende, creatieve oplossingen die het gebouw nu hun eigenheid geven. Bawar: “De mogelijkheid om elk idee en elke ontwerpbeslissing direct in 3D in Archicad te testen heeft ons enorm geholpen.”

Multifunctioneel gebouw

De extraverte gevel bevat een vlakindeling met glas, groen en een rijke variatie aan metselwerken, gebaseerd op eeuwenoude patronen in karakteristieke Bossche metselwerken. Glazen puien bieden uitzicht op een deel van het interieur, transparante foyers, een botanische entrée en theatercafé. Het geheel ademt een warme, uitnodigende sfeer van ontmoeting en plezier. Een plek die zindert en bruist. “Het nieuwe theater is ontworpen als een multifunctioneel gebouw”, vertelt Bawar. “Daarbij hebben we de traditionele scheiding tussen ‘front of house’ en ‘back of house’ losgelaten. Hierdoor ontstaan veel informele ruimtes waar kleine voorstellingen kunnen plaatsvinden. De foyers, het theatercafé, het dakterras… alles kan dienen als podium.”

Doorrekenen en visualiseren in Archicad

De zalen zelf zijn ook uiterst flexibel, voegt Geert toe. “De grote Casinozaal is geschikt voor alle soorten podiumkunsten, terwijl de Pleinzaal volledig transformeerbaar is. Van een vlakkevloeropstelling voor theatervoorstellingen tot een poppodium met duizend staanplaatsen… Deze open, aanpasbare structuur, zorgt ervoor dat het gebouw relevant blijft. Ook over tientallen jaren.” Dankzij Archicad waren de ontwerpers in staat alles al in een vroeg stadium door te rekenen en te visualiseren. “Daarnaast speelde Archicad een belangrijke rol in het berekenen van de impact van hergebruik. We wisten precies welke materialen we konden recyclen en hoe ze in het nieuwe ontwerp zouden passen”, vertelt Geert.

Archicad speelde een belangrijke rol in het berekenen van hergebruik. We wisten precies welke materialen we konden recyclen en hoe ze in het nieuwe ontwerp zouden passen
Geert Mol

Overal daglicht ondanks begrenzing

De strakke begrenzing van het kavel leidde tot bijzondere, innovatieve ideeën. “Omdat zich aan drie zijden bestaande gebouwen bevinden, mochten we daar geen ramen realiseren”, legt Bawar uit. “We konden ons dus alleen met de voorgevel op het buitengebied richten. Vandaar dat deze voor het grootste deel transparant is en dat de publieke ruimtes zich voornamelijk aan die zijde bevinden.” Om toch meer daglicht in het gebouw te laten doordringen, ligt de entreehal als een Canyon tussen de twee hoofdzalen in. Daarnaast werd een daklicht gecreëerd. “Zo komt het licht helemaal tot achter in het gebouw en zelfs tot in de kelder”, aldus een enthousiaste Bawar.

Archicad onmisbaar bij in kaart brengen

Hoewel je het aan de buitenkant niet ziet, is het nieuwe Theater aan de Parade weldegelijk een transformatieproject. In het kader van duurzaam bouwen, was dit een belangrijk speerpunt van NOAHH. “Het karkas van de grote zaal, de zijwanden en ondervloer van de tribune zijn hergebruikt”, verheldert Geert. “Neemt niet weg dat het een ingewikkelde puzzel was. Want onder andere de zaal en toneeltoren moesten worden vergroot. En alles binnen de kaders van het bestemmingsplan. Het was dan ook essentieel dat we de plannen nauwkeurig in 3D in kaart brachten, zodat de oude en nieuwe gedeeltes goed op elkaar zouden aansluiten. Archicad was hierbij een onmisbare factor. We laadden pointclouds in Archicad in en konden het model vervolgens perfect bekijken en beoordelen.”

Tekst gaat verder onder de afbeelding.

Uniek laad- en losplatform

Een van de meest unieke onderdelen van het project, is het uitschuifbare laad- en losplatform aan de achterzijde van het pand. “Normaal gesproken heb je bij een theater een laad- en losdock, maar dat was hier, vanwege de krappe bebouwing, niet mogelijk,” legt Bawar uit. “Ons antwoord was een platform dat via een reusachtige schuifdeur naar buiten schuift, waar vrachtwagens op kunnen rijden. Vervolgens verdwijnt het geheel naar binnen, sluit de gevel zich en is het straatbeeld weer als vanouds. Met Archicad werkten we dit principe volledig in 3D uit om te simuleren en testen op haalbaarheid. Dit gaf ons een ongekende precisie en controle.”

Vlekkeloze samenwerking

Ondanks dat de bouw van Theater aan de Parade een complex meerjarenproject was, hebben Geert en Bawar geen klagen over de samenwerking met andere partijen. Bawar: “Het belangrijkste is dat je blijft communiceren. Over het algemeen verliep de samenwerking vlekkeloos doordat we in een vroeg stadium al afspraken hadden gemaakt waar iedereen zich goed aan hield.” Geert is het daarmee eens: “Ook de 3D-opzet in Archicad was van groot belang bij de communicatie in de verschillende vergaderingen. Het was aanmerkelijk eenvoudiger om voor alle aanwezigen de problemen inzichtelijk te maken en tot oplossingen te komen.”

Wat ik met name prettig vind aan Archicad, is dat het nauwelijks beperkingen kent. Dit maakt dat onze ontwerpers echt creatief en architectonisch kunnen modelleren
Bawar Tanay

Construsoft BIM Awards

Met een aantal partijen werd in hetzelfde Archicad-model gewerkt via BIMcloud. Toch was het geen struikelblok wanneer een van de partners met andere 3D-software werkte. “We voegden de verschillende IFC-aspectmodellen van diverse modellen samen in één coördinatiemodel”, licht Geert toe. “Voor het toetsen van de voorstellen, werkten we met BIMcollab. De BCF Manager zorgde ervoor dat we dit eenvoudig in Archicad konden doen.” Het BIM-model van NOAHH werd bovendien voortgezet door aannemer Mertens Bouwbedrijf in de technische uitwerking en het sturen van onderaannemers en leveranciers. In 2023 won het bedrijf hiervoor de Construsoft BIM Awards 2023. “Dat was dus indirect ook een fraai compliment voor ons”, zegt Geert trots.

Precies zoals het is bedacht

“Het hoogtepunt van dit project vind ik dat het precies zo geworden is als we hadden bedacht”, zegt Bawar. “Ik betwijfel of dit was gelukt zonder Archicad. Wat ik met name prettig vind aan de software, is dat het nauwelijks beperkingen kent. Ik kan bijvoorbeeld een hekwerk modelleren met de Railing-tool, maar als de Curtain Wall-tool handiger is om het ontwerp te visualiseren, gebruik ik die. Een ander pluspunt is het gemak waarmee je het model aanpast. Je kunt creatief zijn zonder dat je meteen allerlei foutmeldingen krijgt. Dit maakt dat onze ontwerpers echt architectonisch kunnen modelleren in plaats van dat ze vooral technisch aan het programmeren zijn.”